VÀI KỶ NIỆM VỚI GIÁO SƯ LÊ TẤN LỘC

Ngày 14/7/2025 anh Lê Tấn Lộc qua đời thọ 89 tuổi. Giáo sư Lê Tấn Lộc tốt nghiệp khoá 1 (1961) Đại Học Sư Phạm Sài Gòn về môn triết tại Viện đại học Đà Lạt (lúc đó các sinh viên ban triết và Pháp văn của đại học sư phạm Sài Gòn được gởi lẻn học ở Đà Lạt). Anh có đi tu nghiệp chuyên môn tại trường đại học Sorbonne, Pháp quốc . Anh từng là giáo sư môn triết của các trường công lập cũng như tư thục, hiệu trưởng trường trung học Trịnh Hoài Đức, Bình Dương, trưởng khu 3 Học Chánh và thanh tra trung học ở bộ Giáo Dục. Anh bị động viên và là sĩ quan trong binh chủng nhảy dù trước khi được biệt phái ngoại ngạch về bộ Giáo Dục.

Tôi quen biết anh khi cùng dạy với anh tại trường trung học tư thục Tân Văn ở đường Trần Quy Cáp, quận 3, Sài Gòn trước năm 1975. Cơ sở trường Tân Văn lúc đó chính là một phần phía đường Trần Quý Cáp của căn nhà cổ nổi tiếng gần đây của bà Trương Mỹ Lan đã bị nhà nước cộng sản tịch thu trong vụ án Vạn Thịnh Phát. Phần còn lại của căn nhà này phía đường Bà Huyện Thanh Quan là cơ sở của trường Anh Văn Nguyễn Ngọc Linh rất nổi tiếng thời đó. Giám đốc (chủ trường) trường Tân Văn là giáo sư Nguyễn Lung, hiệu trưởng (đứng tên) là luật sư Lê Đại Toàn, anh của tài tử Lê Quỳnh và giáo sư Lê Đại Quang (trong hội Giáo Chức chúng ta).

Buổi tối, sau giờ dạy trong những lớp luyện thi Tú Tài cho người lớn, đa số là quân nhán và công chức ở các lớp đêm của trường, anh Lộc, anh Lâm Võ Huỳnh, anh Tạ Ký, anh Tôn Thất Trung Nghĩa, anh Bảy Vẹo giám học và thầy Ba Cô tổng giám thị trường Tân Văn và tôi thường kéo nhau ra kiosque Hoa Nở của chi Tư ở chợ Đũi, góc đường Lê Văn Duyệt uống vài chai bia trước khi về nhà.

Ở đó, khi hơi ngà ngà thì nhà thơ Tạ ký ngâm hai câu thơ của Vũ Hoàng Chương:

“Em ơi lửa tắt bình khô rượu

“ Đời vắng em rồi say với ai”

Anh Huỳnh thì đọc thơ tiếu lâm mà tôi còn nhớ một câu:

“Gió lộng buồm căng lộn cái lèo”.

Năm 1972, anh Lộc làm trưởng khu 3 Học Chánh, văn phòng khu Học Chánh đặt tạm trên lầu trường Ngô Quyền, Biên Hoà. Năm đó tôi đang dạy ở trường này. Một hôm tôi lên văn phòng của anh chơi. Anh hỏi tôi có muốn làm thanh tra của khu học chánh không anh sẽ xin bộ Giáo Dục cho. Tôi buồn bả trả lời: “Tôi bị trả về quân đội rồi anh ơi”.

Sau ngày 30-4-1975, tôi gặp anh tại một quán ăn ở ngả tư Quốc Tế (góc Đề Thám và Bùi Viện). Rồi anh và tôi bị đi cải tạo. Sau này nghe anh kể lại, ở trong tù anh thường bị quản giáo (cai tù) gọi lên thẩm vấn vì tưởng anh là tổng giảm đốc (cùng tên) của ngân hàng Việt Nam Thương Tín.

Mãi đến năm 1992, sau khi tôi định cư ở Montréal được 4 năm, tôi mới biết anh Lộc cũng ở đây. Lúc đó tôi đang cùng một người trước ở chung trại tỵ nạn Mã Lai mở một quán ăn trên đường Jean Talon. Khi biết địa chỉ của anh ở Pierrefonds, chúng tôi bất chấp trời đang bão tuyết chạy xe đến nhà anh kéo anh về quán làm một chầu bia tái ngộ nơi xứ người.

Khi vợ con tôi qua Montréal đoàn tụ với tôi, lúc đó tôi không có xe, anh chở tôi lên phi trường Mirabel đón gia đình.

Sau này, anh chị Lộc và vợ chồng tôi thỉnh thoảng gặp nhau trong những bữa tiệc với các bạn bè chung của chúng tôi. Anh Lộc cũng là hội viên trong những năm đầu thành lập Hội Cựu Giáo Chức Québec. Về sau vì tuổi cao, sức khoẻ kém, lại ở xa nên anh không còn tham dự các buổi họp mặt của Hội nữa.

Ngày đi viếng tang anh, vì bị kẹt xe trên cầu Jacques Cartier nên chúng tôi đến thăm anh vừa đúng lúc sắp hết giờ thăm viếng. Tuy nhiên tôi cũng kịp nhìn lại lần cuối người đàn anh trong nghề, một chiến hữu trong quân đội và một người “bạn ve chai” (camarade de bouteille, từ ngữ do anh Lâm Võ Huỳnh thường nói đùa khi còn sinh thời).

Nhưng bây giờ anh Lộc ra đi rồi , xin sửa lại một chữ trong hai câu thơ của Vũ Hoàng Chương :

“Anh ơi, lửa tắt bình khô rượu.

“ Đời vắng anh rồi say với ại”

Longueuil, 22/7/2025

Huỳnh Công Ân

(Để tưởng nhớ anh Lê Tấn Lộc, một người bạn vong niên)